Çocuğun soyadı özellikle ebeveynlerinin boşanması ya da anne ile evli olmayan baba tarafından tanıma yapıldığı durumlarda gündeme gelmektedir.
Öncelikle belirtmek gerekir ki çocuğun velayet hakkı tek başına, hiçbir gerekçe göstermeden çocuğun soyadını değiştirmek için ne anneye ne de babaya dava hakkı vermemektedir.
Her durumda çocuğun üstün yararı gözetilmekte ve keyfiliğin önüne geçilmektedir.
ÇOCUĞUN SOYADININ BELİRLENMESİ
Çocuğun soyadına dair hükümler Türk Medeni Kanunu’nun 321.maddesinde düzenlenmiştir.
Bu maddeye göre çocuğun soyadının belirlenmesindeki kıstas anne ve babanın evli olup olmamasına noktasında değişmektedir.
Kanun koyucu tarafından ana ve baba evli ise ya da evlilik birliği boşanma ile sona erse bile çocuğun AİLENİN SOYADINI alacağı kural olarak belirlemiştir.
Ancak anne ve babanın evli olmadığı durumlarda soy bağının diğer hükümlerine bakmak gerekmektedir.
Bilindiği üzere anne ile çocuk arasındaki bağ doğum ile birlikte başka hiçbir işleme gerek kalmaksızın kurulmaktadır.
Ana ile baba evli ise çocukla baba arasındaki bağ da başkaca bir işleme gerek kalmadan kurulur ve bu durumda çocuk AİLENİN SOYADINI alır.
Ancak ana ve babanın evli olmadığı ve baba hanesinin de boş olduğu durumlarda çocuk otomatik olarak ANNENİN SOYADINI almaktadır.
Eğer ki bu durumda baba olduğunu iddia eden kişi annenin rızası ile tanıma yapar ya da mahkeme kararı ile babalığının tanınmasını sağlarsa çocuğun babanın soyadını alacağı öngörülmektedir.
Boşanma ile de çocuk babasının soyadını taşımaya devam etmektedir.
ANNE ÇOCUĞUNA KENDİ SOYADINI VEREBİLİR Mİ?
Yukarıda bahsettiğimiz gibi baba hanesi boş olan çocuklar başkaca bir işleme gerek kalmaksızın annenin soyadını almaktadır.
Ancak bazı haklı sebeplerin varlığında anne çocuğun babasının soyadını değil kendi soyadını taşımasını isteyebilmektedir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus ÇOCUĞUN ÜSTÜN YARARIdır.
Anne, sırf kendi keyfiyetinden ya da haklı sebeplerinden çocuğun soyadının değiştirilmesini talep edemeyecek etse bile talebi reddolunacaktır.
Örneğin boşanma ya da babanın ölümü çocuğun soyadının değiştirilmesi için haklı bir neden teşkil etmeyecektir.
Ancak çocuğun üstün yararının getirdiği bazı durumlarda veya cinsiyetler arası eşitliğin göz önüne alınması gerektiğinde anne çocuğun soyadının değiştirilmesi için talepte bulunabilecektir.
Anayasa Mahkemesinin 2013/3434 başvuru numaralı ve 25.06.2025 karar tarihli kararında boşanma davasında velayeti kendisine verilen annenin çocuğun soyadını değiştirme talebinin reddedilmesinin annenin aile hayatına saygı hakkını ihlal edildiğine karar vermiştir.
Yukarıda verilen karara benzer kararlar gelmeye devam ettikten sonra Yargıtay da haklı bir sebebin varlığı ve çocuğun üstün yararının gerektirdiği durumlarda çocuğun soyadının değiştirilebileceğini kabul etmiştir.
ÇOCUĞUN SOYADININ DEĞİŞTİRİLMESİNDEKİ PROSEDÜR
Türk Medeni Kanunu 27.maddesine göre adın değiştirilmesi hakimden istenebilmektedir.
Çocuğun soyadının değiştirilmesini ve kendi soyadının verilmesini isteyen anne Nüfus Müdürlüğünü davalı olarak göstererek davasını açabilir.
Görevli mahkeme ise kanunen Aile Mahkemeleri olarak belirlenmiştir.