Ticari hayatta fotoğraflar önemli bir yere sahiptir; ürün fotoğrafları, model fotoğrafları, tasarım fotoğrafları, elbise fotoğrafları, satış sayfasında kullanılan fotoğrafların çekimleri için büyük emek ve para harcanmaktadır.
Bu fotoğrafların çekimleri bazen profesyonel kişilerce yapılabileceği gibi bazen de e-ticaret yapanların veya fenomenlerin tek başlarına çekim yaptığı görülmektedir.
Peki bu fotoğrafların izinsiz kullanılması halinde hukuken nasıl aksiyonları alınabilir?
Bir Fotoğrafı İzinsiz Kullanmak Suç Mu?
Fotoğraflar ceza hukuku kapsamında korunmaktadır.
Bu koruma izinsiz kullanımların kanunen suç olarak tanımlanması ve Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda bu suçlara ilişkin ayrıntılı düzenlemelerle kendini göstermektedir.
Hukuken bir eylemin karşılığı iki türlü kendini gösterir;
- Eylem suç olarak düzenlenmiş olabilir,
- Eylem tazminat gerektirebilir,
- Eylem hem suç olarak düzenlenmiş hem de tazminat gerektiren bir eylem olabilir.
Bir eylemin hem suç hem tazminat gerektiren bir eylem gerektirmesi halinde; hukuk mahkemelerinde tazminat davası açılır, ceza mahkemelerinde ceza davası açılır.
Bir fotoğrafı hak sahibinin yazılı izni olmaksızın kullanan, çoğaltan, dağıtan, değiştiren, yayımlayan, satan, kiralayan, depolayan kişi 1 yıldan 5 yıla kadar hapis veya adli para cezası alır.
Başkasına ait fotoğrafa, kendi eseri olarak ad koyan kişi altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır.
Ad koyma fiilinin dağıtmak veya yayımlamak suretiyle işlenmesi hâlinde, hapis cezasının üst sınırı beş yıl olup, adlî para cezasına hükmolunamaz.
Fotoğrafı İzinsiz Kullanan Ne Kadar Tazminat Öder?
Bir fotoğrafın izinsiz kullanılması hukuken tazminat gerektirir.
Somut olayın özelliklerine göre fikri ve sınai haklar mahkemesi, asliye ticaret mahkemesi veya asliye hukuk mahkemesinde tazminat davası açılmalıdır.
Tazminat davası ile temelde iki tür tazminat mahkemeden talep edilir;
- Maddi tazminat ve faiz
- Manevi tazminat ve faiz
Manevi tazminatları mahkeme hakimi kendisi takdiren belirlerken, maddi tazminatları ilgili konuda uzman bilirkişiler hesaplamaktadır.
Başka Ne Gibi Yollara Başvurulabilir?
Tazminat davası ve ceza davası dışında; mahkemeden ihtiyati tedbir alabileceğiniz gibi haksız eylemlerin durdurulmasını ve bir daha tekrarlanmaması için önlenmesini talep edebilirsiniz.
İhtiyati tedbir ile; henüz yargılama başlamadan mahkemeden bir takım talepler de bulunursunuz. Bu talepler yargılama boyunca ilgili fotoğrafın kullanımının durdurulmasına dair bir karar olabileceği gibi, hakimin uygun gördüğü başkaca bir tedbir de olabilir.
Haksız eylemlerin durdurulması; talebi ile mahkemeden tazminat dışında ilgili eylemin bir daha yapılmamasına dair karar almasını isteyebilirsiniz. Bu kararınızın kabulü için yargılama yapılması gerekir.
Yargılama esnasında mahkeme sizden eylemlerin haksız olduğunu ve fotoğrafın kullanım haklarını siz de olduğunu ispatlamanızı isteyecektir.
Mahkemenin haksız eylemlerin önlenmesi veya durdurulmasına dair karar vermesi halinde bu mahkeme kararının cebri icra ile icra dairesinden karşı yana cebren icrasını isteyebilirsiniz.