Deport Kararının Niteliği
Ülkemizde bulunan yabancılar için belli şartlar gerçekleştiğinde ülkeden gönderilmelerine karar verilebilir. Uygulamada “Deport” olarak anılan yabancının sınır dışı edilmesi kararı idari nitelikte bir karardır. Deport kararı yalnızca sınır dışı edilmeyi değil, yabancının belli bir süre sınır dışı edildiği ülkeye giriş yasağını da kapsar.
Hakkında Deport Kararı Uygulanacak Yabancılar
6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununda hakkında deport kararı alınacak yabancılar sayılmıştır. Buna göre;
- 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 59. Maddesi kapsamında sınır dışı edilmesi değerlendirilenler
- Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar,
- Türkiye’ye giriş, vize ve ikamet izinleri için yağılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar,
- Türkiye’de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar,
- Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar,
- Vize veya muafiyeti süresini on günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler,
- İkamet izinleri iptal edilenler,
- İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler,
- Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler,
- Türkiye’ye yasal giriş veya Türkiye’den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler ya da bu hükümleri ihlale teşebbüs edenler,
- Hakkında Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye geldiği tespit edilenler,
- Uluslararası koruma başvurusu reddedilen, uluslararası korumadan hariçte tutulan, başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilen, başvurusunu geri çeken, başvurusu geri çekilmiş sayılan, uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra bu Kanunun diğer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar,
- İkamet izni uzatma başvuruları reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar,
- Uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenler hakkında sınır dışı kararı uygulanır.
Ancak kanunda yukarıda sayılanlar kapsamında olsalar dahi haklarında deport kararı uygulanamayacak yabancılar da gösterilmiştir.
Deport kararı olsa bile geri gönderilmeyecek kişiler şunlardır;
- Sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi emareler bulunanlar,
- Ciddi sağlık sorunları, yaş ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülen kişiler,
- Hayati tehlike arz eden hastalıkları tedavisi devam etmekte iken sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkânı bulunmayan kişiler,
- Mağdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti mağdurları,
- Tedavileri tamamlanıncaya kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları hakkında sınır dışı etme kararı alınamayacaktır.
Deport Kararını Kim Verir?
Deport kararı yabancının ikamet ettiği ilin Valiliğince kendiliğinden ya da İl Göç İdaresinin talebi üzerine alınır.
Deport Süreci Nasıl İşler?
Yukarıda sayılan sınır dışı edilmeyi gerektirecek haller gerçekleştiğinde yabancı, kolluk kuvvetleri tarafından yakalanır ve Geri Gönderme Merkezine gönderilir. Yabancı hakkında ilgili Valilik 48 saat içinde değerlendirmesini yapar ve yabancının sınır dışı edilmesine karar verdiğinde bu kararı yabancıya ya da varsa vekiline tebliğ eder. Deport süreci gerekçeli kararın tebliği ile başlar.
Bu süreçte öncelikle;
- Yabancı ülkeyi terk etmeye davet edilir,
- Ülkeyi gönüllü olarak terk etmeyen veya zorunlu olarak gözetime alınması gereken kişiler geri gönderme merkezlerinde idari gözetim altına alınır,
- Yabancının sağlık muayenesi yapılır,
Tüm bunların devamında şayet deport kararına karşı iptal davası da açılmamışsa deport işlemleri gerçekleştirilir.
Deport Kararına İtiraz ve İptal Davası
Deport kararına karşı itiraz süresi 7 GÜNDÜR. Bu süre içinde hakkında deport kararı verilen yabancı ya da vekili deport kararının iptali istemiyle İdare Mahkemesine başvurmalıdır. İdare Mevzuatta Mahkemesinin 15 gün içinde karar vereceğine ilişkin hüküm bulunsa da uygulamada bu süre aylar sürmektedir. Dikkat edilmesi gerekilen husus Mahkemenin yabancının sınır dışı edilmesi hakkında vereceği kararlar KESİN KARAR niteliğinde olup karara karşı istinaf ya da temyiz yoluna başvurulamaz. İdarenin kesin kararına karşı başvurulabilecek tek yol Anayasa Mahkemesine tedbir talepli bireysel başvuruda bulunulmasıdır.
Deport Kararının Sonuçları
Yabancı hakkında yetkili İdare Mahkemesince verilen sınır dışı kararından itibaren 7 günlük sürede itiraz edilmez ise karar kesinleşir ve deport süreci başlar. Bu kararın sonucu olarak yabancı 3. güvenli ülkeye veya ikamet ülkesine geri gönderilir. Bunun yanı sıra mevzuatta belirlenen süreler içinde hakkında ülkeye giriş yasağı uygulanır.
Deport Kararının Sonuçları Türk Vatandaşıyla Evlilikle Ortadan Kalkar Mı?
Türk vatandaşıyla evli olmak deport kararının uygulanmaması için tek başına yeterli değildir. Yabancı hakkında deport kararının verilmesinin nedeni Türk vatandaşıyla evlilikten bağımsız olarak yukarıda bahsedilen sebeplerden birine girmesidir.
Evlilik bu nedeni ortadan kaldırmamaktadır. Evlilik ancak deport edilen yabancının ülkeye geri dönebilmesi durumunda fark yaratmaktadır.
Deport Edilen Yabancı Türkiye’ye Nasıl Tekrar Giriş Yapabilir?
Ülkemizden deport edilen yabancının tekrar ülkeye giriş yapabilmesinin yollarından biri “Meşruhatlı Vize” uygulamasıdır. Bu uygulama ülkeye giriş yasağı bulunan ve hakkında tahdidi kodu tesis edilen yabancının ülkeye tekrar girişini sağlar. Bu vize türüne başvurmada öğrencilik, aile birleşimi, çalışma gibi özel durumlar halinde başvurulmaktadır.
Sonuç
Deport süreci uzun ve meşakkatli bir süreçtir. En başta sürelerin kaçırılması, yabancının deport sürecini durdurabilecek nedenlerin ileriye sürülmesinin atlanması gibi durumlarda geri dönülmez neticeler meydana gelebilmektedir.
Kulaktan dolma bilgilerle veya kendini uzman gibi tanıtan kişilerle sürecin yürütülmeye çalışılması da keza yabancının hak kaybına uğramasına sebep olmaktadır.
Süreci titizlikle yürütecek uzman kişilerden destek almak hakkında deport tehlikesi bulunan yabancının hak kaybına uğramasını, durumunun ağırlaşmasını önlemek adına önem teşkil etmektedir.