Miras bırakan sınırlı olmak koşulu ile geride bıraktığı mirasından faydalanacak kişileri kendisi belirleyebilmektedir.
Kanunda iki tip mirasçılık olup biri kanuni (yasal) mirasçılık diğeri ise atanmış mirasçılıktır.
Kanuni mirasçıların mirasçı olabilmesi için miras bırakanın ekstra bir işlem yapmasına gerek olmayıp, miras bırakanın vefatı ile bu kişiler kendiliğinden ve kanunen terekede hak sahibi olmaktadırlar.
Atanmış mirasçılar ise durum farklıdır.
Atanmış mirasçılık miras bırakanın sağ iken yapmış olduğu ölüme bağlı tasarruf ile bağlıdır.
Miras bırakan sağ iken geçerli bir vasiyetname yahut mirasçı atamak istediği kişi ile yapacakları miras sözleşmesi sayesinde kanuni olarak mirasçılık sıfatı olmayan bir üçüncü kişiyi terekenin mirasçısı olarak atayabilmektedir.
Miras Bırakan Tüm Mirasını Atanmış Mirasçıya Bırakabilir Mi?
Atanmış mirasçı kanunen hali hazırda mirasçı olan biri olabileceği gibi hiç ilgisi olmayan bir üçüncü kişi de olabilmektedir.
Atanmış mirasçılıkta dikkat edilmesi gereken husus, Türk hukukunda miras bırakanın kendisinin bile kanuni mirasçıların saklı payını ihlal edememesidir.
Kanun koyucu miras bırakanın mirası üzerindeki tasarrufunu kısıtlamıştır.
Buna göre kanunda belirlenen kanuni mirasçıların saklı pay oranları miras bırakanın kendisi tarafından dahi değiştirilememektedir.
Saklı pay, yasal miras payı oranından farklı bir düzenlemedir.
Miras bırakan saklı paya dokunmamak şartıyla kanuni mirasçılarının yasal miras payları üzerinde değişiklik yapabilmektedir.
Keza yine kanuni mirasçıların saklı paylarına dokunmadan üçüncü bir kişiyi de mirasçı atayabilmektedir.
Saklı Pay Nedir?
Saklı pay ise yasal miras payını baz alarak düzenlenmiştir.
Türk Medeni Kanunu madde 506’ya göre;
- Miras bırakanın alt soyunun (çocukları, evlatlığı, torunları) için saklı pay oranı yasal miras paylarının yarısı,
- Miras bırakanın anne ve babası için saklı pay oranı yasal miras paylarının dörtte biri (her biri için ayrı ayrı)
- Miras bırakanın eşi için diğer zümre mirasçıları var ise saklı pay oranı yasal miras payının tümü; başka zümre mirasçı yok ise saklı pay oranı yasal miras payının dörtte üçüdür.
Miras Bırakan Saklı Paylar Dışında Kalan Mirasını Tek Bir Kişiye Bırakabilir Mi?
Bu sorunun cevabı istisnalar hariç olmak üzere evettir.
Miras bırakan kural olarak kanunda belirlenmiş saklı paylar dışında kalan terekesi üzerinde dilediği gibi tasarrufta bulunabilmektedir.
Bu tasarruflardan biri ile de saklı pay dışında kalan mirasını kanunen mirasçı olan birine ya da herhangi bir üçüncü kişiye bırakabilmektedir.
Miras Bırakan Tüm Mirasını Oluşturan Malı Vasiyet Bırakabilir Mi?
Miras bırakan üçüncü bir kişiyi mirasçı atamadan da terekeden bir malını ölümünden sonra sonuç doğurmak üzere verebilmektedir.
Buna belirli mal bırakma ya da mal vasiyetinde bulunma denmektedir.
Miras bırakan seçtiği bir kişiye terekeden bir malın mülkiyetini, terekenin tümü ya da bir kısmı üzerinde intifa hakkını bırakabilmektedir.
Bunu yanında seçtiği kişi lehine tereke üzerinden bir edimin yerine getirilmesi, bir iradın bağlanması veya seçtiği kişinin bir borçtan kurtarılmasını mirasçılar veya belirli mal vasiyet edilenlerden isteyebilmektedir.
Burada dikkat edilmesi gereken yine yukarıda belirttiğimiz üzere miras bırakanın kanuni mirasçıların saklı paylarına dokunamayacağı kuralıdır.
Miras bırakanın tüm terekesi yalnızca bir taşınmaz olup bu taşınmazı belirli mal vasiyet ederek bir kişi ye bırakılmış olabilir.
Ancak saklı paylar ihlal edildiğinden böyle bir kazandırma geçersiz olacaktır.
Miras bırakanın iradesinden aksi anlaşılmadıkça da belirli mal vasiyet edilen kişi kazandırma geçersizse tümden bu kazandırmadan yoksun kalacaktır.