Sosyal medyanın ve dijital iletişim araçlarının yaygınlaşması, suçun da dijitalleşmesine neden oldu.
Bu gelişmelerle birlikte, yeni iletişim araçları ve platformlarını konu alan hukuki düzenlemeler de teknolojiyle uyumlu olarak güncelleniyor.
İnternet medyasının ve sosyal ağların yaygınlaşması, yeni fırsatlar kadar hak ihlallerini ve suistimalleri de beraberinde getiriyor. Bu suistimalleri önlemek için sosyal medya yasası yürürlüğe kondu.
Yasının amacı, internette hizmet veren platformlara, yayıncılara ve servis sağlayıcılara belirli yükümlülükler getirmek.
Sosyal Ağ Sağlayıcısı Kimdir?
Sosyal Ağ Sağlayıcısı 7253 sayılı Kanun yürürlüğe girmeden önce hukumuzda olmayan bir kavramdır. 20.07.2020 tarihinde kabul edilen “İnternet Ortaminda Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile hayatımıza giren “Sosyal Ağ Sağlayıcısı” kavramı Facebook, Instagram, Twitter, TikTok gibi sosyal media ağlarını işleten büyük şirketleri adeta yeni bir medya otoritesi olarak tanımlamıştır.
“Sosyal Ağ Sağlayıcısı” terimi Kanun’da; “Sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek veya tüzel kişileri” ifade etmek için kullanılmaktadır.
Sosyal Ağ Sağlayıcısı’nın Yükümlülükleri
Yeni Kanun sosyal ağ sağlayıcısı şirketlere birçok yükümlülük getirmiştir;
- Temsilci atama yükümlülüğü
- Başvurulara yanıt verme yükümlülüğü
- Verilerin Türkiye’de muhafaza edilmesi yükümlülüğü
- Rapor verme yükümlülüğü
- Erişimin engellenmesi veya içeriğin çıkarılması yükümlülüğü
Basınla İlgili Düzenlemeler
Sosyal medya platformları ile birlikte internet haberciliği ile de ilgili yeni bir düzenleme hukuk dünyasına girmiş bulunmakta. 7418 sayılı “Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile birlikte internet haberciliği ile ilgili de pek çok düzenleme yapıldı.
Bu yasa ile internet haberciliği ile meşgul olanlar da gazetecilere tanınan haklardan faydalanabilecekler, basın kartı alabilecekler.
Haber İçerikleri Saklanmak Zorunda
7418 sayılı “Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile birlikte internet üzerinden habercilik yapan gerçek veya tüzel kişilere yaptıkları haberlerin içeriklerini arşivleme zorunluluğu getirildi.
Haber içeriği üreten web sitelerinin künye belirtmeleri gerekecek. Yani bir gazete için geçerli olan hukuki düzenlemeler esasında bir internet gazetesi için de geçerli olacak.
Resmi İlan Verilebilecek
Ulusal ve yerel gazetelerin geçim kaynaklarından biri de resmi ilanlar için Basın İlan Kurumu’ndan aldıkları ödemelerdir. “Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanun” ‘a eklenen 45/A maddesi ile birlikte internet gazetelerine de resmi ilan verilebilecek.
Reklamlara Dair Düzenleme
Kurum aracılığıyla yayınlanan ilan ve reklamların; kopyalanması, yayınlanması, yayınlattırılması ve ticari faaliyete konu edilmesi Kurumun vereceği izne bağlı olacak.
Hak İhlallerinde İçerik Kaldırma Talepleri Tekrar Tekrar Alınmak Zorunda Değil
Mahkemeye başvurarak bir içeriğin, haberin kişilik haklarını zedelediğini ispatlayan kişiler içerik kaldırma ve sildirme kararları için her bir gazete ve sosyal medya aplikasyonu için ayrı ayrı karar almalarına gerek kalmayacak.
Tek bir mahkeme kararı tüm içeriklerin tüm internet gazeteleri ve sosyal medya hesaplarından silinmesi için yeterli olacak.
Muhattap Bulmak Kolaylaştı
Günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarına getirilen temsilci atama yükümlülüğü ile hak ihlallerinde muhattap bulmak kolaylaştı.
Eğer temsilci atama yükümlülüğü yerine getirilmez ise; iki aşamalı bir idari para cezası süreci daha sonrasında reklam yasağı, bu yasaktan sonra iki aşamalı bant daraltma yaptırımları kanun tarafından öngörülmüştür.
Bir başka deyişle Facebook, Instagram, TikTok, YouTube gibi büyük şirketlere karşı mahkeme kararlarının icra edilmesi daha kolaylaştı.
Hak İhlali Başvurusuna Cevap Zorunlu
5651 sayılı Kanun’un 9. Maddesinde yer alan haklar ve 9/A maddesinde yer alan özel hayatın gizliliğini ihlale ilişkin saldırı olduğu gerekçesiyle yapılan başvurularda, ilgili gönderinin yayınlandığı sosyal medya platformunun sosyal ağ sağlayıcısı sıfatına sahip şirketin şikayetle ilgili olumlu veya olumsuz bir yanıt verme yükümlülüğü bulunmaktadır.
İlgili sosyal ağ sağlayıcısı yurtdışı kaynaklı ise bu başvuru yukarıda bahsedilen sosyal ağ sağlayıcısı şirketin Türkiye temsilcisine yapılabilir.
Temsilci bir başvuruyu olumlu veya olumsuz olarak yanıtlandırmaz ise 5 milyon Türk Lirası idari para cezası kanunda öngörülmüş yaptırımdır.
İlgili içerik hukuka aykırı ve kişilik haklarını ihlal ediyor ise bu durumun hakim veya mahkeme kararıyla tespit edilerek sosyal ağ sağlayıcısına bildirilmesinden sonra 24 saat içerisinde içeriğin çıkarılmaması veya içeriğe erişimin engellenmemesi halinde ilgili ihlalin tazminat yükümlülüğü aynı zamanda sosyal ağ sağlayıcısından alınabilecektir.
Mahkeme Kararını Uygulamayanlara Büyük Ceza
Önceden içeriğin engellenmesi şeklinde ifade edilen yaptırım çeşitlendirilerek içeriğin kaldırılması ile birlikte düzenlendi. Bu yeni düzenlemeye göre erişimin engellenmesi yerine içeriğin çıkarılması, silinmesi kararının verilmesi imkanı tanınmış oldu.
İçeriğin çıkarılması, engellenmesi, silinmesi kararlarının yerine getirilme süresi azami 4 saat olarak kanunda belirlenmiştir. Bir başka deyişle içerik silinmesi kararının sosyal ağ sağlayıcısına tebliğinden itibaren 4 saat içerisinde yerine getirilmesi gerekmektedir.
Günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcısı erişimin engellenmesi, silinmesi kararının koruma kararı olarak tedbiri verildiği durumlarda bu karara uymamanın cezası 50.000 gün adli para cezası olarak öngörülmüştür.
Şayet bu karar adli değil idari bir karar olarak verildiyse bu tedbiri karara uymamanın yaptırımı 1.000.000-TL idari para cezası olarak öngörülmüştür.
İdari para cezasının verildiği andan itibaren 24 saat içerisinde kararın gereği yerine getirilmez ise ilgili sosyal ağ sağlayıcısının yetkisi BTK tarafından iptal edilebilir.
Yalan Haber Yayma Suçu
Yukarıda birçok kanun değişikliği içeren torba yasalardan bahsettik. Yeni torba yasalarda TCK'ya eklenen yeni madde ile 'halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma' suçu tanımlandı.
Yeni öngörülen düzenleme ile aşağıdaki şartlar varsa “Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” suçu işlenmiş sayılacak;
- Yayılan haber gerçek değilse
- Ülkenin güvenliği ve kamu sağlığını ilgilendiriyorsa
- Halk arasında korku, panik ve endişe oluşturma kastı varsa
- Kamu barışını bozmaya yönelik ise
- Aleni ise (yani ilgisi olmayan kişilere ulaşabilecekse)
Yukarıdaki unsurların tümü eylemde mevcut ise 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası mahkeme tarafından verilebilecek.