Kural olarak mahkemelerin verdiği kararlar sadece verildiği ülkede hüküm ve sonuç doğurmaktadır.
Yabancı ülke mahkemelerince verilen boşanma kararının Türkiye’de kendiliğinden geçerli olması gibi bir durum söz konusu olamaz.
Türk vatandaşları, yabancı ülke makamları önünde boşanmalarına karar verilmiş olsa dahi Türk makamları önünde halen evli sayılacaktır. (Evliliğin Türkiye’de tanınmış ve nüfus kütüğüne tescil edilmiş olduğu hallerde)
Bu durum özellikle nafaka ve miras gibi alanlarda sorunlar yaşatmaktadır.
Boşanmaya dair yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de geçerli olabilmesi için bazı yargısal ya da idari işlemlerin yapılması gerekmektedir.
Önceleri yabancı ülke mahkemelerince verilen boşanma kararlarının Türkiye’de geçerli olabilmesi tek seçenek TANIMA DAVASI açmak iken yeni düzenleme ile birlikte dava yoluna başvuru zorunluluğu ortadan kalkmıştır.
Türk vatandaşı eşler ya da eşlerden Türk vatandaşı olan taraf, yeni düzenleme ile birlikte Nüfus Hizmetleri Kanununa göre yabancı mahkemelerde alınmış boşanma kararını tanıma davası açmadan Türkiye’de geçerli kılma hakkı doğmuştur.
Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 27/A maddesi kapsamında yabancı ülke adli veya idari makamlarca verilmiş boşanma kararları nüfus kütüğüne tescil edilebilmektedir.
Yabancı makamlarca verilen boşanma kararlarının nüfus kütüğüne tescil edilebilme şartları
Eşlerin her ikisinin veya birinin Türk vatandaşı olması durumunda yabancı makamlarca verilen boşanma kararlarının nüfus kütüğüne tescil başvurusunda bulunabilmeleri için kanun birtakım şartlar öngörmüştür.
Kanunda öngörülen şartlar aşağıdaki gibidir:
- Başvurunun, her iki eş de Türk vatandaşı ise bizzat ya da vekilleri vasıtasıyla BİLRİKTE; eşlerden biri ölmüş veya yabancı ülke vatandaşı ise Türk vatandaşı olan eş ya da vekili tarafından yapılması.
- Boşanma kararının verildiği ülkenin yetkili adli veya idari makamları tarafından verilmiş olması.
- Verilen boşanma kararının yabancı mahkemelerde USULEN KESİNLEŞMİŞ olması.
- Boşanma kararının açıkça TÜRK KAMU DÜZENİNE aykırı bulunmaması.
Yukarıda sayılan şartları taşıyan başvurular yargı makamlarına başvurmaya gerek kalmadan nüfus kütüklerine tescil edilir.
Boşanma kararlarının nüfus kütüğüne tescili için nereye başvurulmalı?
Yabancı makamlarca verilmiş boşanma kararlarının nüfus kütüğüne tescili yurt dışında kararın verildiği ülkedeki dış temsilciliklerce, yurt içinde ise Bakanlığın belirlediği nüfus müdürlüklerince yapılır.
Tescil başvurusunun kabul edilmesiyle artık yabancı mahkeme tarafından verilen boşanma kararı Türkiye’de de geçerli olacaktır.
Tescil talebi başvurusu reddedilirse ne yapılmalıdır?
Kanunda yazılı şartları sağlamayan tescil başvuruları reddedilecektir.
Şartları yerine getirmediği gerekçesi ile başvurusu reddedilenlerin boşanma kararının Türkiye’de de tanınması için başvurabilecekleri tek yol TANIMA DAVASIDIR.
Tescil başvurusu reddedilen taraflardan her biri yabancı mahkemelerce verilmiş boşanma kararının tanınması için Türk yargı makamlarına başvurabilir.
Tanıma davası
Tescil talebi reddedilen kararların Türk mahkemelerinde tanınması 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanunu kapsamındadır.
Ancak tanımanın yapılabilmesi de kanun koyucu tarafından birtakım şartlara bağlanmıştır.
Unutulmaması gereken önemli bir nokta ise yabancı mahkeme tarafından boşanmaya karar verilirken hükmedilen nafaka, velayete ve evlilik mallarının paylaşımına ilişkin hükümler için tenfiz davası açılmalıdır.
Velayet ve nafakaya gibi hükümler için icrai nitelikte olduklarından boşanma kararının tanınmasıyla icralarına başlanamaz.
Bunlar için mahkemelerden tenfiz isteminde bulunulmalıdır. Yoksa Türkiye’de icralarına başlanamayacaktır.