Yabancıların, Türkiye’de yasal olarak çalışmaya başlayabilmesi için Türk makamlarından çalışma izni almaları zorunludur.
Çalışma iznine ilişkin hususlar temel kanun olan 6735 Sayılı Uluslararası İş Gücü Kanunu’yla düzenlenmiştir.
Çalışma İznini Hangi Makam Verir?
Başvuruları olumlu sonuçlanan yabancılara çalışma izni Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından verilir.
Çalışma İzni Türleri
Öncelikle çalışma izni türleri bağımlı çalışan ve bağımsız çalışan olarak ikiye ayrılır.
Süresi yönünde ise çalışma izinleri de SÜRELİ ve SÜRESİZ olarak ikiye ayrılmaktadır.
- SÜRELİ ÇALIŞMA İZNİ, en fazla 1 YIL süre için verilen çalışma izni türüdür.
Bu çalışma izni türü bitimine yakın uzatma başvurusunda bulunularak 2 YILA kadar uzatılabilir.
Sonraki uzatma başvurularında ise bu süre 3 YILA kadar uzayabilir.
Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta uzatma başvuruları aynı iş verinin yanında çalışmaya devam edildiği hallerde mümkün olabilmektedir.
Yabancı başka bir işverenin yanında çalışmaya başlayacaksa yapacağı başvuru uzatma başvurusu olarak değil yeni bir başvuru olarak değerlendirilir.
- SÜRESİZ ÇALIŞMA İZNİ alabilecek yabancılar ise kanunda iki halde sayılmıştır;
- Uzun dönem ikamet izni sahibi yabancılar ve
- Türkiye’de en az 8 yıl yasal çalışma izni olan yabancılar.
Bu tip çalışma izninde süreli çalışma iznindeki gibi kısıtlamalar söz konusu olmaz.
Yabancı ilgili bakanlığa süresinde bildirmek koşuluyla bağımsız veya birden fazla işverenin yanında çalışabilmektedir.
Süresiz çalışma izni yabancıya bazı hak ve ödevler haricinde neredeyse Türk vatandaşlarının sahip olduğu imkanları sağlar.
BAĞIMSIZ ÇALIŞMA İZNİ, kendi ad ve hesabına Türkiye’de çalışacak olan yabancılara verilebilecek çalışma izni türüdür.
Ancak bu çalışma iznine başvurabilmek için yabancı mevzuatta sayılan hallerden birine girmek zorundadır.
Bağımsız çalışma izni verilebilecek yabancılar mevzuatta şu şekilde sayılmıştır;
- Genel Müdürlükçe belirlenecek profesyonel meslek mensupları,
- Türkiye’de gerçekleştireceği faaliyetleri 48 inci maddenin birinci fıkrası kapsamında öngörülen süreleri aşacak şekilde hizmet sunumunda bulunacak bağımsız veya yurt dışında kurulu bir işverene bağlı çalışan sınır ötesi hizmet sunucuları,
- 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre kurulmuş olan; limited şirketlerin şirket ortağı olan müdürü, anonim şirketlerin şirket ortağı olan yönetim kurulu üyesi, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin yönetici olan komandite ortağı olan yabancılar,
- 6102 sayılı Kanuna göre kurulmuş olan diğer şirketlerin şirket ortağı ve yöneticisi olan yabancılar.
Çalışma İzni Başvuruları Nasıl Yapılır?
Çalışma izni başvuruları iki şekilde yapılabilmektedir:
-
Yurt İçi Başvuruları
Çalışma izni başvurusu Türkiye’de yapılacak ise ön şart yabancının en az 6 AYLIK geçerli ikamet izninin olmasıdır.
Ancak bazı hallerde bu şartlar aranmamaktadır.
Yurt içi başvurularında yabancı başvurusunu doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yapmaktadır.
-
Yurt Dışı Başvuruları
Yurtdışından yapılan çalışma başvuruları yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak ikamet ettiği ülkedeki Türkiye Büyükelçilikleri ve Başkonsolosluklarına yapılır.
Eğer ki yabancının çalışma izni başvurusu onaylandıysa yabancı 6 AY İÇİNDE Türkiye’ye gelmek zorundadır yoksa çalışma izni iptal edilir.
Çalışma İzni İkamet İzni Yerine Geçer Mi?
Mevzuattaki gerekli şartları sağlayıp başvuruları olumlu sonuçlanan yabancılara verilen çalışma izni aynı zamanda ikamet izni yerine de geçmektedir.
Bu sayede çalışma izni alan yabancı aynı anda Türkiye’de çalışma izni süresi ile sınırlı olmak üzere ikamet iznine sahip olmuş olur.
Yabancının çalışma izninin bittiği tarihte ikamet izni de bitmiş olur.
Bu tarihten itibaren 10 GÜN içinde ya başkaca duruma uygun ikamet izni alınmalı ya da çalışma izni uzatılmış olmalıdır.
Aksi takdirde yabancı sınır dışı kararı ile karşı karşıya kalacaktır.
Çalışma İzni Uzatma Başvurusu Ya Da İkamet İznine Başvurusu Ne Zaman Yapılmadır?
Çalışma izninin bitimine 60 GÜN KALA ver her halükârda çalışma izni süresi dolmadan ikamet izni başvurusu yapılabilir.
Bütün Yabancıların Çalışma İzni Alması Şart Mı?
Türkiye’nin tarafı olduğu Uluslararası sözleşmelerde ya da diğer kanunlarda belirtilen bazı yabancılar çalışma izni almaksızın Türkiye’de çalışabilir.
Bu duruma “ÇALIŞMA İZNİ MUAFİYETİ” denmektedir.
Çalışma izni muafiyetine sahip yabancılar Türkiye’de çalışma izni almadan çalışabilir ve bu sayede de Türkiye’de ikamet edebilir.
İkamet İznine Sahip Olmak Türkiye’de Çalışabilmek İçin Yeterli Midir?
Maalesef yasal ikamet iznine sahip olmak doğrudan yabancılara Türkiye’de çalışma hakkı vermeyecektir.
Geçici Koruma Altındakiler Çalışma İznine Başvurabilirler Mi?
Geçici koruma kapsamındaki yabancılar geçici koruma yabancı kimlik kartlarını aldıktan itibaren 6 AY SONRA çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti için başvuruda bulunabilirler.
Yabancı Öğrencilerin Çalışma İzni Almadan Türkiye’de Çalışması Mümkün Mü?
Yabancı öğrenciler de Türkiye’de çalışmak için çalışma izni almak zorundadır.
Yasal düzenlemeye göre Türkiye’de bir yükseköğretim kurumunda örgün öğretim gören yabancı öğrenciler çalışma izni almak şartıyla çalışabilirler.
Lisans ve ön lisans programlarına kayıtlı olanlar, öğrenimlerinin ilk yılını tamamladıktan sonra çalışma izni için başvurabilir ve kısmi süreli çalışabilirler.
Çalışma İzni Başvurusunun Reddi Kararına Karşı İptal Davası
Çalışma izni başvurularının reddi kararı bir idari işlem niteliğinde olduğu için red kararına karşı idari yargıda iptal davası açılabilmektedir.
Ancak dava açmadan önce 30 GÜN içinde ilgili bakanlığa karara karşı itiraz yapılmalıdır.
Eğer idare itirazı zımnen ya da kesin olarak reddederse dava açma süresi içinde kararı veren ya da sessiz kalan idarenin bulunduğu yerde İdare Mahkemesinde dava açılabilmektedir.