Son yıllarda ülkemizin aldığı göçlerle doğru orantılı olarak kaçak çalışan yabancı işçilerin sayısı da bir hayli artmıştır.
Resmi başvuru ve izinler alınmadan yabancı işçinin çalıştırılması karşısında ağır yaptırımlar öngörülmüştür.
Yabancıların çalışma izinleri
Yabancı uyrukluların Türkiye’de bağımsız ya da bir işverenin altında çalışabilmeleri için çalışma iznine ihtiyaçları vardır. (Çalışma izni türleri için ilgili makalemize bakabilirsiniz)
Yabancıların çalışma izinleri 6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ile düzenlenmiştir.
Aynı kanun ile yabancı uyrukluların çalışma izni olmaksızın Türkiye’de çalışması veya çalıştırılmaları kanunun 6.maddesiyle yasaklanmıştır.
Buna aykırı bir şekilde kaçak işçi çalıştıran işverenlere aynı kanunun 23.maddesi uyarınca İDARİ PARA CEZASI ÖNGÖRÜLMÜŞTÜR.
İdari para cezası yalnız işverene değil kaçak çalışan yabancıya da uygulanmaktadır.
Çalışma izni nasıl alınır?
Türkiye’deki işveren yabancı bir işçiyi istihdam etmek istediği zaman öncelikle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan yabancı işçinin çalışma iznini almakla yükümlüdür.
Yabancı işçinin yasal olarak çalışabilmesi için yabancı kimlik numarasına sahip olması gerekmektedir. (Çalışma izni nasıl alınır için ilgili makalemize bakabilirsiniz)
Çalışma izninin ya da çalışma izni muafiyetinin bitimine yakın, yabancı işçinin çalışmaya devam edebilmesi için uzatma başvurusu yapılması gerekmektedir.
İşverenin bildirim yükümlülüğü
Uluslararası İşgücü Kanunu’nun 22.maddesi uyarınca hem işveren hem de süresiz veya bağımsız çalışan işçi çalışma izninin veya çalışma izni muafiyeti kapsamında çalışmanın başlangıcını ve sona ermesini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bildirmekle yükümlüdür.
Ayrıca çalışma izninin veya çalışma izni muafiyetinin iptalini gerektirecek hallerin de yine bildirilmesi kanuni yükümlülüktür.
Bildirimin süresi
Yukarıda sayılan durumlar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na 15 GÜN İÇİNDE bildirilmek zorundadır.
Kaçak işçi denetimini hangi kurum yapmaktadır?
Uluslararası İşgücü ve Kanunu’nun 23.maddesine göre işveren ve çalışanların yükümlülüklerinin yerine getirilip getirilmediğinin denetimi sosyal güvenlik denetmenleri ve Bakanlık iş müfettişleri ile Sosyal Güvenlik Kurumu müfettişleri tarafından yapılmaktadır.
Kaçak işçi çalıştırmanın cezası 2024 yılında ne kadar?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğünün kanunda yazılı miktarların yeniden değerleme oranına göre 2024 yılı için belirlediği idari para cezaları şöyledir;
- Kayıt dışı yabancıyı çalıştıran işverene her bir yabancı için 56.752 TL idari para cezası,
- Çalışma izni olmadan bağımlı çalışan yabancıya 22.688 TL idari para cezası,
- Uluslararası İşgücü Kanunu’nun 22.maddesinde öngörülen bildirim yükümlülüğünü ihlali için işveren ile bağımsız ve süresiz çalışan yabancıya 3768 TL idari para cezası verilmektedir.
İdari para cezası kesildi, kaç gün içinde ödemeliyim?
İlgili kanun uyarınca kesilen para cezaları 1 AY İÇİNDE ödenmelidir.
Kayıt dışı çalışan yabancı işçi yakalanırsa ne olur?
Kayıt dışı çalıştığı tespit edilen yabancılar ilgili kanun uyarınca sınır dışı edilmek üzere ilgili Bakanlığa bildirilmektedir.
Bunun sonu olarak yabancı işçiler sınır dışı edilme tehlikesiyle karşı karşıya kalmaktadır.
Ayrıca belirtmek gerekir ki, yabancı işçinin kaçak olarak çalıştığının sonradan tespit edildiği hallerde de geriye dönük para cezası kesilmektedir.
Kayıt dışı yabancı işçi çalıştırdığı tespit edilen işveren yalnızca idari para cezasından mı sorumlu olur?
Bu sorunun cevaba hayır olacaktır. Uluslararası İşgücü Kanunu’nun ilgili maddesi uyarınca kayıt dışı işçi çalıştırdığı tespit edilen işverenler kayıt dışı çalışan yabancının ve varsa ailesinin barınma giderlerini, sınır dışı edilme masraflarını (uçak, seyahat vb.) ve gerekirse sağlık giderlerini karşılamakla yükümlüdür.
Çalışma izni alması gerekmeyen yabancılar
Çalışma izninden muaf tutulan yabancılar kısaca sayılırsa;
- Mavi kart sahibi olanlar,
- Turkuaz kart sahibi olanlar ve
- Çalışma izni muafiyet belgesine sahip olanlardır.
Yukarıda sayılan kişilerin Türkiye’de yasal olarak çalışmak için çalışma izni başvurusunda bulunmasına gerek olmamaktadır.
Kaçak Yabancı İşçi Çalıştırma Cezasına Karşı Başvurulabilecek Hukuki Yollar
Kaçak çalıştırıldığı tespit edilen yabancı işçi hakkında sınır dışı kararı verilmektedir. Bu karara karşı yabancı işçinin iptal davası açmaktan başka bir seçeneği bulunmamaktadır. (deport kararına nasıl itiraz edilir hakkındaki makalemize bakabilirsiniz)
İşveren ise idari para cezasına karşı Kabahatler Kanunu uyarınca 15 GÜN İÇİNDE Sulh Ceza Hakimliğine başvurabilmektedir.