Rekabet Hukuku
Rekabet Kurumu’nun Amacı
Rekabet Kurumu’nun amacı mal ve hizmet piyasalarındaki rekabeti engelleyici, bozucu veya kısıtlayıcı anlaşma, karar ve uygulamaları ve piyasaya hâkim olan teşebbüslerin bu hâkimiyetlerini kötüye kullanmalarını önlemek, bunun için gerekli düzenleme ve denetlemeleri yaparak rekabetin korunmasını sağlamaktır.
Rekabet Kurumu’na Şikayet
Rekabet Kurumu’na çoğunlukla tüketiciler, tüketici dernekleri ve rakip şirketler tarafından rekabet hukukunu ilgilendirmeyen daha çok tüketici hukuku, reklam hukuku, haksız rekabet gibi konularla ilgili birçok şikayet yapılmaktadır. Aşağıda sayılan şikayet sebepleri Rekabet Kurumu’nu ilgilendirmemektedir;
- Bir şirketin yanlış, yanıltıcı reklam, ilan, bilgilendirme vb. suretiyle ürün ve hizmetlerini olduğundan farklı göstererek tüketicileri yanıltması,
- Bir şirketin satış aşamasında veya sonrasında ürün ve hizmet kalitesi açısından gerekli yükümlülüklerini yerine getirmemesi veya geciktirmesi, hatalı, ayıplı malı geri almaması,
- Bir şirketin reklam, ilan veya sair yollarla ticari rakiplerini kötülemesi, rakipleri hakkında gerçeğe aykırı beyanlarda bulunarak haksız rekabete neden olması,
- Kamu kurumlarının açmış oldukları ihalelerde tek bir firmayı veya markayı işaret edecek nitelikte şartname düzenleyerek rekabeti kısıtlaması,
- Bir şirketin başkalarını veya onların mallarını, iş ürünlerini, fiyatlarını, faaliyetlerini veya ticari işlerini yanlış, yanıltıcı veya gereksiz yere incitici açıklamalarla kötülemesi,
- Bir şirketin kendisi, ticari işletmesi, işletme işaretleri, malları, iş ürünleri, faaliyetleri, fiyatları, stokları, satış kampanyalarının biçimi ve iş ilişkileri hakkında gerçek dışı veya yanıltıcı açıklamalarda bulunması veya aynı yollarla üçüncü kişiyi rekabette öne geçirmesi,
- Bir şirketin paye, diploma veya ödül almadığı hâlde bunlara sahipmişçesine hareket etmesi,
- Bir şirketin başkasının malları, iş ürünleri, faaliyetleri veya işleri ile karıştırılmaya yol açan önlemler alması,
- Bir şirketin kendisini, mallarını, iş ürünlerini, faaliyetlerini, fiyatlarını, gerçeğe aykırı, yanıltıcı, rakibini gereksiz yere kötüleyici veya gereksiz yere onun tanınmışlığından yararlanacak şekilde; başkaları, malları, iş ürünleri veya fiyatlarıyla karşılaştırması ya da üçüncü kişiyi benzer yollardan öne geçirmesi,
- Müşterinin karar verme özgürlüğünün özellikle saldırgan satış yöntemleri ile sınırlanması,
- Sözleşmeyi ihlale veya sona erdirmeye yöneltmek,
- Müşterilerle kendisinin bizzat sözleşme yapabilmesi için, onları başkalarıyla yapmış oldukları sözleşmelere aykırı davranmaya yöneltmek,
- Üçüncü kişilerin işçilerine, vekillerine ve diğer yardımcı kişilerine, haketmedikleri ve onları işlerinin ifasında yükümlülüklerine aykırı davranmaya yöneltebilecek yararlar sağlayarak veya önererek, kendisine veya başkalarına çıkar sağlamaya çalışmak,
- İşçileri, vekilleri veya diğer yardımcı kişileri, işverenlerinin veya müvekkillerinin üretim ve iş sırlarını ifşa etmeye veya ele geçirmeye yöneltmek,
- Başkalarının iş ürünlerinden yetkisiz yararlanma,
- Üretim ve iş sırlarını hukuka aykırı olarak ifşa etmek,
- İş şartlarına uymamak; özellikle kanun veya sözleşmeyle, rakiplere de yüklenmiş olan veya bir meslek dalında veya çevrede olağan olan iş şartlarına uymamak,
- Dürüstlük kuralına aykırı işlem şartları kullanmak.
Rekabet Kurumu belirli bir malın veya hizmetin piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak serbest rekabet ortamının bozulması ya da kısıtlanması amacını taşıyan eylemlerin tespiti ve engellenmesi ile uğraşır. Bu nedenle yukarıda sayılan eylemler tüketicinin korunması, haksız rekabet ve reklam mevuzatını ilgilendirmesi nedeniyle Rekabet Kurumu bu konulardaki başvuruları incelemeye almamaktadır.
Rekabet İhlallerine İlişkin Başvuru Usulü
Rekabet Kurumu’na rekabet ihlali ile ilgili başvurunun yazılı olarak yapılması esastır. Başvurular gerçek kişilerce yapılabileceği gibi dernek, şirket benzeri tüzel kişiliklerce de yapılabilir.
İlgili daire başkanlığı tarafından yapılacak değerlendirme neticesinde, aşağıdaki unsurları içermediği anlaşılan veya inceleme talebi bulunmayan başvurular hakkında işlem yapılmaması esastır:
- Gerçek kişiler tarafından yapılan başvurularda başvuru sahibinin adı ve soyadı, vatandaşlık numarası, adresi, imzası ile varsa elektronik tebligat adresi,
- Tüzel kişiler tarafından yapılan başvurularda, tüzel kişinin ticaret unvanı/işletme adı, adresi, varsa elektronik tebligat adresi (Elektronik Tebligat Yönetmeliği gereğince tebligat adresi almak zorunluluğunda olan teşebbüsler bakımından bildirilmesi gereklidir) ve Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) numarası (MERSİS numarası bulunan teşebbüsler tarafından bildirilmesi gereklidir), imza sirküleri ile bu sirkülere göre tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili olanların imzası,
- Bir temsilci vasıtası ile yapılacak başvurularda, temsilcinin yetkili olduğunu gösterir belgenin aslı veya usulüne uygun bir şekilde aslına uygunluğu onanmış örneği, temsilcinin ve temsil olunan gerçek veya tüzel kişinin adresi, temsilcinin imzası ile varsa elektronik tebligat adresi.
Ancak yukarıdaki koşulları taşımamakla birlikte, ciddi olduğunu değerlendirdiği başvurular hakkında resen işlem başlatabilir.
Rekabet İhlali Olarak Değerlendirilen Hallere Örnekler
Örnek Karar-1
12.04.2012 tarih ve 12-20/509 sayılı Karar (Konya Sarraf ve Kuyumcular Kararı)
Konya Sarraflar ve Kuyumcular Derneğinin Rekabet Kanunu’nun 4. Maddesini ihlal edip etmediği ile ilgili açılan soruşturma da bu derneğin altın alış, satış ve tamir fiyatları ile satış ve pazarlama koşulları gibi iktisadi ve ticari faaliyet unsurlarını serbest piyasa ortamı dışında belirlemek ve belirlenen fiyatlara uymayan üyelerine baskı ve yaptırım uygulamak suretiyle rekabet ihlali yaptığı tespit edilmiştir. Bu ihlal nedeniyle derneğe yüklü bir idari para cezası kesilmiştir.
Oda, dernek, birlik gibi meslek örgütleri ve sivil toplum kuruluşları rekabet ihlallerine zemin teşkil eden faaliyetlerde bulunabilirler. Bu nedenle bu faaliyetlerin mesleği korumak, asgari fiyat tarifeleri belirleyerek meslek mensuplarının ekonomik durumunu iyileştirmek benzeri iyi niyetli eylemleri rekabet ihlali olarak değerlendirilebilecektir. Bu faaliyetlerin aynı sektördeki rakipleri oda, dernek, meslek örgütü gibi çatı kuruluşlarla bir araya getirerek serbest piyasada oluşması gereken fiyat, üretim miktarı, satış koşulları gibi ekonomik verilerin paylaşıldığı ve yönlendirildiği bir zemin oluşması rekabet ihlali oluşturabilecektir.
Dernek, meslek örgütü gibi örgütlenmelerle bu işlemlerin yapılması, amacın meslek üyelerini korumak gibi iyi niyetli amaçlar olması bu eylemlerin rekabet ihlali olarak değerlendirilmesi kararını etkilemeyecektir.
Örnek Karar-2
09.12.2014 tarih ve 14-49/877-397 sayılı Karar (Sakarya Sürücü Kursları Kararı)
Sakarya ilinde faaliyet gösteren motorlu taşıt sürücü kursları hakkında sürücü kurslarının ücretlerini birlikte belirlemeye yönelik protokol imzaladıklarının tespit edilmesi üzerine açılan soruşturmada; 12 sürücü kursunun mesleklerini korumak amacıyla bir dernek kurdukları ve ekonomik sıkıntılar nedeniyle fiyatları birlikte belirlemek için anlaşma yapmaları nedeniyle rekabeti bozucu faaliyetleri nedeniyle 12 sürücü kursu işletmesine de yüklü miktarda idari para cezası kesilmiştir.
