Miras Hukuku
Miras Nedir?
- Miras kavramı bir kişinin ölümü ile birlikte geride kalan malvarlığı, hak ve borçlarının mirasçılarına geçmesidir.
- Mirasbırakan (muris) ancak gerçek kişi olabilir.
- Mirasçı, mirasbırakanın terekesi üzerinde hak sahibi olan kişidir. Bu kişiler yasal mirasçı ya da atanmış mirasçı olabilir.
- Tereke, mirasbırakanın ölümünden sonra mirasçılar arasında paylaşılacak olan malvarlığıdır.
Mirasbırakanın şahsına dair ilişkiler ölümle son bulduğundan terekeye dahil değildir.
Yasal Mirasçı Kimdir?
Türk Medeni Kanunu zümre (derece) sistemi benimsenmiştir. Bu sistemde üç zümre vardır ve hepsinin miras payı farklıdır.
- Altsoy: Birinci derece mirasçılarıdır. Ölen kişinin çocukları, torunları ve daha sonra gelen nesiller. Evlilik dışı doğan çocuğun mirasçı olabilmesi için mirasbırakanın babası olduğuna dair resmi kayıt ve belgelerin bulunması gerekir.
- Ana ve baba: Ölen kişinin anne ve babası ile onların alt soyu ikinci zümredir.
- Büyükanne ve büyükbaba: Ölen kişinin büyükanne ve büyükkbabası ve onların altsoyu üçüncü zümredir.
- Sağ kalan eşin mirasçılığı: Ölen kişinin sağ kalan eşi kan hısmı olmadığından zümre mirasçısı değildir. Eşin miras payı kiminle birlikte mirasçı kaldığına göre değişir. Buna göre eş;
- Mirasbırakanın altsoyu ile birlikte mirasçı olursa, mirasın 1/4’ü,
- Mirasbırakanın ana ve babası ile birlikte mirasçı olursa bu durumda mirasın 1/2’si,
- Mirasbırakanın büyükanne ve büyükbabaları ile birlikte mirasçı olursa, mirasın 3/4’ü ve kimsenin olmaması durumunda mirasın tamamına sahip olur.
- Evlatlığın mirasçılığı: Evlatlık ve altsoyu birinci zümre mirasçı Kabul edilirler ve mirasbırakanın altsoyunun sahip olduğu haklara sahip olarak değerlendirilirler.
- Devletin mirasçılığı: Mirasçı olarak kimmsenin bulunmadığı veya tüm mirasçıların mirastan feragat ettiği durumlarda miras devlete geçer.
- Atanmış mirasçı ise mirasbırakanın vasiyetnamesinde belirttiği kişidir. Atanmış mirasçı, mirasbırakanın arkadaşı, akrabası, dostu veya bir hayır kurumu olabilir.
Ölüme Bağlı Tasarruf Nedir?
Ölüme bağlı tasarruflar, mirasbırakanın malvarlığınının akıbetini belirleme ve mirasını nasıl dağıtacağını belirleme imkanı sağlar. Vasiyetname ve miras sözleşmesi olarak ikiye ayrılır.
Vasiyetname tek taraflı olarak düzenlenir. Sıkı şekli şartlara tabidir.
Şekil şartlarındaki eksiklik veya vasiyetname düzenleme ehliyetine sahip olunmaması durumunda vasiyetnamenin iptali davası açılması gerekir.
Miras sözleşmesinde ise mirasbırakan hayattayken miras alacak kişilerle iki tarafın da rızasını gerektiren bir sözleşme yapmaktadır. Bu sebeple tek taraflı dönme mümkün değildir.
Bazı hallerde kanun gereği hükümsüz hale gelebilir ve iptal sebeplerinin bulunması halinde iptal edilebilir.
İletişim
Miras Davası Nasıl Açılır?
Eğer mirasbırakanın vasiyetnamesi yoksa ve dava açılmasını gerektiren bir durum varsa yetkili ve görevli mahkeme belirlenmelidir.
Miras davası açmadan da mirasın paylaşılması mümkündür.
Mirasçılar bir araya gelip bir avukat aracılığıyla da mirası paylaşabilir. Bunun için tüm mirasçıların bir araya gelmesi ve terekeyi kendi aralarında taksim sözleşmesi ile pay etmesi gerekmektedir.
İletişim
Miras Paylaşımı Nedir?
- Miras, mirasçılara ortaklık şeklinde kalır. Miras paylaşımı bu ortaklığı sona erdirmek için yapılan işlemdir. Miras paylaşımı iki şekilde yapılabilir; anlaşmalı miras paylaşımı ve yargısal miras paylaşımı.
- Anlaşmalı miras paylaşımında mirasçılar aralarında yapmış oldukları sözleşmeyle mirasın nasıl paylaştırılacağına karar verebilirler.
- Paylaşma sözleşmesinin geçerliliği yazılı şekilde yapılmasına bağlıdır. Mirasçılar aksine bir düzenleme olmadıkça paylaşmanın nasıl yapılacağını serbestçe kararlaştırlar.
- Mirasçılar arasında anlaşmalı miras paylaşımı gerçekleştirilemediği durumda paylaşma davası neticesinde mirası mahkeme paylaştırır.
- Mirasçılardan her biri, sözleşme veya kanun gereğince ortaklığı sürdürmekle yükümlü olmadıkça, her zaman mirasın paylaşılmasını isteyebilir.
- Türk Medeni Kanunu m.642/2’ye göre her mirasçı, terekedeki malları aynen taksim suretiyle buna olanak yoksa satış yoluyla paylaşılmasını isteyebillir.
- Paylaşma davasının açılması herhangi bir süreye bağlanmamıştır. Bu sebeple miras ortaklığı sona ermedikçe davanın açılaması mümkündür.
- Davada tüm mirasçılar davalı olarak gösterilir. Hakim, üzerinde elbirliğiyle mülkiyet bulunan terekeyi gruplar ve her bir mirasçıya tahsis eder.
- Tereke her mirasçıya müstakil mal tesis etmeye uygun değilse hakim bu durumda bazı malları satıp bedelini paylaştırma yoluna gider.
- Türk Medeni Kanunu (TMK) m. 676/2’ye göre paylaşma sözleşmesiyle mirasçılar, tereke mallarının tamamı veya bir kısmı üzerindeki elbirliği mülkiyetinin miras payları oranında paylı mülkiyete dönüştürülmesini de kabul edebilirler.
Miras Paylaşımında Saklı Pay Nedir?
Mutlak şekilde yasal mirasçılara ait olan ve mirasbırakan tarafından isteğe göre değiştirilemeyen paydır.
Miras bırakanın iradesine saygı duyulduğundan mirasbırakanın saklı payları dikkate almadan yaptığı ölüme bağlı tasarruflar tenkis davasıyla iptal edilene kadar geçerli kabul edilir.
TMK. m.506’ya göre saklı pay oranları;
- Altsoy için yasal miras payının yarısı,
- Ana ve babadan her biri için yasal miras payının dörtte biri,
- Sağ kalan eş için, altsoy veya ana ve baba zümresiyle birlikte mirasçı olması hâlinde yasal miras payının tamamı, diğer hâllerde yasal miras payının dörtte üçünden ibarettir.
Tenkis Davası Hangi Durumlarda Açılabilir?
Tenkis davası, saklı paylı mirasçıların mirastaki saklı paylarının ihlal edilmesi durumunda, saklı payları ihlal eden kazandırmaların yasal sınıra indirilmesini amaçlayan davadır.
Dava miras bırakanın ölümünden sonra açılır.
Davanın açılabilmesi için mirasbırakan tarafından mirasta tasarruf edilebilir oran aşılmış yani saklı pay ihlal edilmiş olmalı, sözkonusu kazandırmalar geçerli olmalı ve dava saklı payı olan mirasçılar tarafından açılmış olmalıdır.
Tenkis davası açma hakkı, saklı payın ihlalinin öğrenildiği tarihten itibaren bir yıllık veya vasiyete bağlı saklı pay ihlali varsa vasiyetnamenin açıldığı tarihten itbaren on yıllık hak düşürücü süreye tabidir.
İletişim
Mirastan Yoksunluk Halleri Nedir?
Mirastan yoksunluk, normalde mirasçı sıfatına sahip olabilecek kişinin kanunda açıkça sayılmış olan hallerden birinin varlığı sebebiyle bir kimseye karşı mirasçılık sıfatına sahip olamamasıdır.
TMK. m.578’deki düzenlemeye göre;
- Miras bırakanı kasten veya hukuka aykırı olarak öldüren veya öldürmeye teşebbüs edenler,
- Miras bırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak sürekli şekilde ölüme bağlı tasarruf yapamayacak duruma getirenler,
- Miras bırakanın ölüme bağlı bir tasarruf yapmasını veya böyle bir tasarruftan dönmesini aldatma, zorlama veya korkutma yoluyla sağlayanlar ve engelleyenler
- Son olarak miras bırakanın artık yeniden yapamayacağı bir durumda ve zamanda ölüme bağlı bir tasarrufu kasten ve hukuka aykırı olarak ortadan kaldıranlar veya bozanlar mirasçı olamazlar ve ölüme bağlı tasarrufla da herhangi bir hak elde edemezler.
Mirastan yoksunluk miras bırakanın affıyla ortadan kalkar.
Miras Davalarında Yetkili ve Görevli Mahkeme Neresidir?
Miras davası için miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesinde dava açılır.
- Tasarruflarının iptali veya tenkisi,
- Mirasın paylaştırılması
- Miras sebebiyle istihkak davaları
Miras bırakının son yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
Miras davalarında görevli mahkeme dava konusuna göre değişiklik göstermektedir.
Örneğin miras davası konusu olan terekenin tespitinde mirasbırakanın yerleşim yeri sulh hukuk mahkemesi görevliyken tapu tescili davasında mirasbırakanın yerleşim yeri asliye hukuk mahkemesi görevlidir.
İletişim
Mirastan Mal Kaçırılması Durumunda Mal Paylaşımı Nasıl Olur?
Mirastan mal kaçırma (muris muvazaası), yapılan karşılıksız kazandırmaları genellikle görünüşte satış, bağış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi gibi göstererek mirasçılardan mal kaçırmaktır.
Bu durumda muris muvazaası davası açılarak terekeye eklenir ve hukuka uygun miras paylaşımı yapılır.
Muris muvazaası davası, miras bırakanın ölümünden sonra açılabilir.
Dava, zamanaşımı veya herhangi bir hak düşürücü süreye tabi değildir.
Saklı pay sahibi olsun veya olmasın miras hakkı ihlal edilen tüm mirasçılar, muris muvazaası hukuki sebebine dayanarak dava açabilirler. (Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı 01.04.1974 tarih 1/2 sayılı İçtihat)
İletişim
Boşanma Kararı Mirasçılığı Etkiler Mi?
TMK. m.181’e göre boşanan eşler bu sıfatla birbirinin yasal mirasçısı olamazlar ve boşanmadan önce yapılmış olan ölüme bağlı tasarruflarla kendilerine sağlanan hakları, aksi tasarruftan anlaşılmadıkça, kaybederler.
Eşlerden birinin boşanma davası devam ederken ölmesi durumunda ölen eşin mirasçılarından birisi, davaya yalnızca kusurluluğun belirlemesi yönünden devam eder ve kusurun ispatı halinde de kalan eş mirasçı olamaz. Fakat sağ kalan eşin kusuru yoksa ölen eşin mirasçısı olur.
İletişim
Miras Davası Ne Kadar Sürer?
Miras davalarının ne kadar sürede sonlanacağını terekede bulunan mal miktarı, davanın karmaşıklığı, taraflar arası anlaşmazlıklar, belge ve delillerin toplanması ve incelenmesi, davanın avukatla takip edilmesi, dava açılan mahkemenin iş yükü gibi birçok sebep etkiler.
Bu yüzden net bir süre söylemek mümkün olmasa da miras davaları genellikle bir ya da iki yıl içinde sonuçlanmaktadır.
İletişim
