Tazminat kavramı, hukuka aykırı meydana gelen bir eylem sonucunda ortaya çıkan maddi ve manevi zarara karşılık olarak ödenen bedel, parasal tutarı ifade etmektedir. Türk hukuk sistemimizde tazminat hukuku detaylıca düzenlenmiştir ve bu alanda pek çok yüksek mahkeme kararı yer almaktadır.
Hukuka aykırı meydana gelen eylemlere hukuk sistemimizde haksız fiil denmektedir. Haksız fiile karşılık gelen eylemlere örnek vermek haklarınızın bilincinde olmanıza fayda sağlayacaktır. Örneğin;
eylemler haksız fiile örnek olarak sıralanabilmektedir.
Türk Borçlar Kanunu 49. maddesinde “Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür.” düzenlemesi ile haksız fiile maruz kalan kişinin tazminat hakkı düzenlenmiştir. Ancak farklı kanunlarda da birtakım düzenlemeler yar almaktadır. Bu düzenlemeler doğrultusunda kişilerin tazminat hakkı mevcuttur.
İş Kanunu’ndan kaynaklanan kıdem tazminatı, ihbar tazminatı vb. tazminatlar Borçlar Kanunu haricinde düzenlenen tazminatlardır.
Tazminat davasının her zaman açılması mümkün değildir. Bu durum kanunda belirli sürelerle sınırlandırılmıştır. Hukuken hak düşürücü süre olarak tanımlanan bu süreler somut olayın kendi özelliklerine göre değişiklik göstermektedir.
Türk Borçlar Kanunu’nda haksız fiilden sonra 2 yıl geçmesi ile tazminat hakkı kaybedilir. Bu 2 yıllık süre meydana gelen zarara haksız fiilin öğrenildiği tarihten itibaren başlar. Ancak her ne olursa olsun olay üzerinden 10 yıl geçmesi ile tazminat hakkı sona ermektedir. Örneğin kişi 2024 yılında meydana gelen kazadan sonra olaya haksız fiil ile sebebiyet verildiğini 2033 yılında öğrenmiş olsa dava açmak için yalnız 1 yılı kalmış olacaktır.
Boşanma davalarında ise maddi-manevi tazminat hakkı 1 yıldır. Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen özel süreler doğrultusunda boşanma kararının kesinleştiği andan itibaren 1 yıl sonra tazminat hakkı sona erecektir.
Maddi tazminatlar kişinin malvarlığı üzerinde meydana gelen eksilmeler yahut azalmalar sonucunda talep edilen tutardır. Tazminat talep edilebilmesi için hukuka aykırı fiil ile zarar arasında mutlaka illiyet (nedensellik bağı, ondan dolayı meydana gelmiş olma) olması gerekmektedir.
Meydana gelen hukuka aykırı fiil sonucunda tazminat talep edilebilir. Türk hukuk sisteminde tazminatlar ikiye ayrılmaktadır. Bunlar sırasıyla maddi ve manevi tazminat şeklinde düzenlenmiştir.
Maddi tazminat davaları, hukuka aykırı bir eylem veya işlemden dolayı malvarlığında meydana gelen eksilmenin, yani maddi zararların giderilmesidir. Beden bütünlüğünde meydana gelen zararlarda da maddi tazminat kapsamında talep edilmektedir.
Manevi tazminat davası ise aynı işlem veya eylemler nedeniyle bireyin yaşadığı üzüntü, elem ve yıpranmanın yol açtığı manevi zararların giderilmesini amaçlayan bir dava türüdür. Manevi tazminat talebi kişinin duygu dünyasında meydana gelen hasarı karşılaması için düzenlenmiştir.